معرفی
سنبل یکی از خاص‌ترین گل‌هاییست که امروزه در صنعت گل‌آرایی از آن استفاده می‌شود. بزرگ‌ترین تولید کننده این گل زیبا در جهان، کشور هلند است.
سنبل هم مانند نرگس، مخصوص فصل بهار است. این گلها در اوایل بهار شکوفه می‌دهند و تا سال بعد استراحت می‌کنند! پس یعنی نمی‌توانیم در تمام فصول سال آنها را داشته باشیم.
این گل زیبا، بسیار خوشبو است و چون با فصل بهار عجین شده، همیشه حس و حالی خاص و تازه به خانه می‌بخشد. بخصوص که در فرهنگ باستانی ما ایرانیان، سنبل یکی از اجزای سفره هفت‌سین هم هست. در واقع گونه‌ای از سنبل هست که متعلق به ایران است و از این کشور به سایر نقاط جهان برده شده است.
نگهداری از سنبل خیلی دشوار نیست، اما چون گلی حساس است بهتر است دقت بیشتری برای برطرف کردن نیازهای آن به خرج دهید.
اگر دوست دارین گل های خوشبو توی خونتون داشته باشین، با خرید گل معطر این حس خوب رو از دست ندین و مطلب گل و گیاه آپارتمانی معطر رو مطالعه کنید.
با گُل‌سِتان همراه باشید تا پس از معرفی گل سنبل ، به تاریخچه و روش کاشت و موارد مصرف آن بپردازیم.
تاریخچه
داستانی تاریخی و جالب در یونان باستان راجع به سنبل وجود دارد. ماجرا به دو الهه باستانی یونان بر می‌گردد، “آپولو و زفیروس”. آپولو در حال آموزش پرتاب دیسک به یک جوان رعنای یونانی به نام “هیاکینتوس” بود. اما زفیروس که خدایگان بادهای غربی بود به هیاکینتوس حسادت می‌کرد و ناگهان دیسکی که او پرتاب کرده بود، با نیروی بادی خودش به سمت او برگرداند. دیسک با شدت به سر هیاکینتوس اصابت کرد و باعث مرگ او شد. از خون هیاکینتوس گلی شروع به رویش کرد که آپولو آن را به افتخار هیاکینتوس، هیاسینس نام نهاد. ( نام لاتین سنبل، Hyacinth است.)
سنبل وحشی متعلق به خاورمیانه است. در واقع این سنبلی که در ایران وجود دارد، متعلق به کشور خودمان است. در گذشته دور نخستین بار سنبل در روم و یونان شروع به رویش کرد، اما به کل فراموش شده بود. تا اینکه در قرن شانزدهم توسط ایران به اروپا برده شد و در آنجا هم به محبوبیت رسید.
نماد و معنی
به طور کلی سنبل نماد عشق، صلح و آرامش است.
بهتر است کمی درمورد رنگهای مختلف سنبل هم بدانید :
سنبل بنفش نمادی برای بخشش و یا عذرخواهی است.
اما سنبل زرد نماد حسادت کردن است!
سنبل سفید نشانگر علاقه و یا آرزوهای خوب برای فرد عزیزی است.
و رنگ قرمز هم نماد تفریح، خلاقیت و از نو ساختن است.
مطلب پیشنهادی: آموزش کاشت گل نرگس، روش تکثیر و نگهداری آن
انواع سنبل
حدودا 25 نوع مختلف برای سنبل وجود دارد. این تنوع بیشتر مربوط به تفاوت رنگ آن‌هاست : آبی، بنفش، قرمز، صورتی، زرد، نارنجی، سفید و رنگهای میانی آنها.
معروف‌ترین و گسترده‌ترین نوع سنبل می‌تواند تا بیش از 30 سانتی‌متر هم رشد کند!
سمی بودن
گلبرگ‌های سنبل سمی نیستند. اما پیاز آن چرا!
مواظب باشید که خورده شدن پیاز و ریشه آن باعث ایجاد التهاب گوارشی، تپش قلب و حتی عوارض سنگین‌تری خواهد داشت.
روش کاشت و نگهداری
گل سنبل که برخی به اشتباه به آن گل سمبل نیز می‌گویند دارای ویژگی‌های خاصی است. نگهداری سنبل نسبت به سایر گلها کمی متفاوت است و همانطور که گفتیم باید دقت بیشتری در نگهداری از آن به خرج دهید.
در فصول سرد ( زمان خفتگی گیاه)، آن را مرتبا آبیاری کنید تا برای رشد مجدد آماده شود. هر سال به خاک آن کود اضافه کنید تا به این ترتیب نیازهای سنبل به مواد معدنی برطرف شود. سنبل هم مانند بسیاری از گیاهان بهاری، پیاز دارد و باید در خاک کاشته شود.
می‌توانید آن را در یک گلدان زیبا بکارید و در داخل منزل از آن نگهداری کنید. اما اگر سنبل را به صورت شاخه‌ای تهیه کرده اید،بهتر است آن را در یک گلدان شفاف قرار دهید. باید هر روز میزان آب و تمیزی آن را چک کنید، چون سنبل نسبت به باکتری بسیار حساس است. عمر گل سنبل 1 تا 3 هفته است.
معطربودن
گل سنبل طبیعی به عطر شیرین و دلنشینش معروف است!
موارد مصرف
در ادامه ی معرفی گل سنبل موارد مصرف آن را ذکر می‌کنیم.
سنبل کاربرد دارویی مختلفی دارد. مثلا شیره موجود در برگ آن می‌تواند اگزمای پوستی را بهبود ببخشد.
از آن در ساخت داروهای گوارشی،کنترل کلسترول، التهابات مختلف، سرماخوردگی و … استفاده می‌شود.
عطر خوش سنبل در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی وجود دارد. محصولات بسیاری مانند کرم، شامپو، عطر و لوسیون با عطر سنبل ساخته شده اند.
مشکلات برگها
قهوه‌ای شدن
قبل از اینکه از قهوه‌ای شدن برگ‌های سنبل خود دچار اضطراب شوید، نفسی عمیق کشید! این اتفاق در سنبل، نگران کننده نیست. در واقع، این معمولا بیانگر اتمام کار سنبل در آن سال است و گیاه قصد دارد با ریختن گلها، برای ورود به ایام خفتگی آماده شود. اگر برگ‌های سنبل شما در حال قهوه‌ای شدن است، موارد زیر را بررسی کنید:
• نور
سنبل آپارتمانی به نور زیادی نیاز دارد؛ اما نباید در نزدیکی پنجره و در معرض دریافت نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. نور بیش از حد می‌تواند سبب قهوه‌ای شدن برگها شود. نور بسیار کم نیز اثری مشابه خواهد داشت.
• آبیاری
فاسد شدن ریشه، یکی از دیگر اصلی‌ترین مشکلات سنبل گلدانی است. آبیاری بیش از حد می‌تواند با نرم کردن ریشه، مانع از جذب صحیح عناصر ضروری از خاک شود. زرد و قهوه‌ای شدن برگها نشانه این مشکل است.
گیاه را از گلدان خارج کرده، ریشه‌ها را چک کنید و آن را مجدد در خاکی خشک و تازه بکارید. هرگز اجازه ندهید گلدان کاملا خیس شود، بلکه آب باید از خاک رد شده و از زیر آن خارج شود.
• سرمای هوا
سنبلی که در باغچه کاشته شده است، ممکن است در بدو جوانه زنی از سرمای زمستان آسیب ببیند. این اتفاق سبب ظاهر شدن نقاط ریز قهوه‌ای رنگ بر سطح برگها خواهد شد،نقاطی که در طی زمان به لکه تبدیل می‌شوند.
برای پیشگیری، زمین را با لایه ضخیم مالچ (3-10 سانتی متر) بپوشانید تا از رشد گیاه در این ایام حفاظت کنید.
• حشرات
به طور کلی، می‌توان سنبل را از جمله گیاهان فاقد آفت دانست. اما گاهی اوقات کرم تریپس یا سایر حشرات مکنده ممکن است به آن حمله کنند. در زیر برگها یا داخل گل، به دنبال حشرات ریز بگردید. اگر متوجه حرکت یا حضور موجودات موذی در بخش‌های پژمرده گیاه شدید، هفته‌ای یکبار روغن چریش به برگها اسپری کنید. این کار را تا زمان نابودی کامل آنها ادامه دهید.
• عفونت‌های قارچی
عفونت‌هایی مانند قارچ بوتریتیس می‌تواند سبب قهوه‌ای شدن شکوفه‌ها شود. لکه‌های ناشی از این بیماری خاکستری- قهوه‌ای هستند و سریعا فاسد می‌شوند.
گردش هوا را در اطراف گیاه افزایش داده و شدت آبیاری را افزایش دهید. بدین شکل این قارچ از بین خواهد رفت.
در اینجا یک جدول جامع در خصوص مشکلات و نشانه‌های آنها در گیاه سنبل تهیه کرده‌ایم، که مروری بر آن خالی از لطف نیست.
مشکلات سنبل
نشانه‌ها و علت احتمالی
- لکه‌های قهوه‌ای بر سطح برگها و ساقه آسیب دیدن در اثر سرما
- ضغیف شدن ساقه، کاهش تراکم گلها، پیر شدن پیاز
- خارج شدن برگها از حالت طبیعی، فاسد شدن پیاز گل، حمله آفت هیره به پیاز
- نرم شدن پیاز، زرد شدن گیاه حمله آفت مرودون اکوئستریس
- توقف رشد گیاه، زرد شدن، آسیب دیدن پیاز، حمله کرم‌های لوله‌ای به پیاز
- باز نشدن برگها و شکوفه‌ها، حمله شته
- توقف رشد گیاه، مرگ زود رس، پوسیدگی اساسی پیاز
- از بین رفتن رنگ طبیعی گلها، ایجاد خطوطی نامتعارف در سطح گل برگها ویروس موزائیک
- تحلیل رفتن پیاز؛ در اثر خورده شدن یا خارج شدن از خاک حمله جانوران جونده
حال بیایید هر کدام از این موارد را به صورت دقیق‌تری بررسی کنیم:
لکه‌های قهوه‌ای بر سطح برگها و ساقه، ناشی از سرمای هوا
اگر برگها و ساقه‌ی سنبل در معرض آخرین موج‌های سرما در فصل بهار قرار بگیرد، احتمالا نقاطی کوچک و قهوه‌ای رنگ بر سطح آنها ظاهر خواهد شد. این نقاط کوچک در گذر زمان بزرگ‌تر شده و به لکه‌هایی وسیع تبدیل می‌شود. گاهی اوقات ضمن رخ دادن این تغییر، برگ‌های شکسته شده و ممکن است تکه تکه شوند.
برای جلوگیری از مشکل، بلافاصله با آغاز سرمای هوا حدود 5 سانتی متر مالچ بر روی پیاز گل بریزید.
ضعیف شدن ساقه، کاهش تراکم گلها به دلیل پیر شدن پیاز
سنبل در اولین فصل گلدهی خود، بی‌نظیر به نظر می‌رسد. اما با سپری کردن فصل‌های پیش رو، تراکم گلها کاهش یافته و مانند قبل شلوغ نخواهند بود. البته بسیاری هستند که از این حالت بیشتر خوششان می‌آید و ترجیح می‌دهند گلی با تراکم کمتر داشته باشند. به هر حال برای حفظ کردن سنبل در بهترین شرایط خود، در فصل بهار بستر آن را به خوبی با پودر استخوان (نوعی کود) یا کود مخصوص پیاز گل تقویت کنید.
حتما پس از به اتمام رسیدن عمر مفید گل، برگها را از نیز از آن جدا کنید. این کار به پیاز کمک می‌کند تا تمام انرژی خود را برای گلدهی در سال بعد ذخیره کند.
خارج شدن برگها از حالت طبیعی، از بین رفتن پیاز به دلیل وجود هیره
هیره پیاز، آفتی کوچک در اندازه 3 سانتی متر است و معمولا به راحتی قابل دیدن نیست. این حشره دارای 4 جفت پا، دهانی مکنده و جونده و بدنی بسیار فشرده است. هیره در زیر خاک پیاز را آلوده کرده و آن را سفت می‌کند. چنین پیازی، تقریبا به رنگ قهوه‌ای روشن در می‌آید.
مشکل یک عدد هیره نیست! صدها عدد از این آفت از مغز خشک و تکه شده‌ای ساقه گیاه تغذیه می‌کنند. آسیب ناشی از این آفت، مسیر را برای ظهور سایر آفات و بیماری‌ها هموار می‌کند.
برای کنترل هیره، باید تمام پیازهای آلوده شده را از بین ببرید. سایر پیازهای سالم را نیز برای 3 ساعت در آب داغ (تقریبا 46 درجه سانتی گراد) قرار دهید.
نرم شدن پیاز، زرد شدن گیاه در اثر حمله آفت مرودون اکوئستریس
این حشره بزرگ و مویی مانند، یادآور زنبور عسل است. لارو آن در پیاز زندگی کرده، بافت پیاز را به بافتی اسفنجی تغییر داده و در نهایت سبب پوسیدن آن می‌شود.
این آفت را می‌توانید به این روش از بین ببرید: پیازهای بیمار را برای یک الی یک ونیم ساعت در آب داغ (45 درجه) قرار دهید. البته اگر پیاز نرم شده باشد، باید آن را از بین ببرید.
توقف رشد گیاه، زرد شدن و آسیب دیدن ریشه در اثر کرم لوله‌ای
کرم‌های لوله‌ای، به ویژه کرم لوله‌ای ریشه‌گرهی، گاهی اوقات به سنبل حمله می‌کنند. کرم لوله‌ای حشره نیست؛ بلکه کرمی باریک، بلند، بدون انقطاع و لوله‌ای شکل است. اغلب آنها در ابعاد میکروسکوپی بوده و از ساکنین همیشگی خاک‌ها به شمار می‌رود. دهان آنها جونده- مکنده است و از سلول‌های گیاه تغذیه می‌کنند.
یک سنبل آلوده به این کرم‌ها ظاهری بی‌حال، پژمرده و متوقف شده داشته و برگ‌های آن نیز به زرد و برنزی تغییر رنگ می‌دهند. آنها در طی زمان تضعیف شده و به سمت مرگ پیش می‌روند؛ زیرا سیستم ریشه‌ای گیاه به سختی می‌تواند نیازهای گیاه را برطرف کند. حتی در مواردی کاملا از بین می‌رود. پیاز نیز در این بیماری بسیار آسیب می‌بیند. پیازهای بیمار شده را از خاک خارج کرده و دور بیاندازید.
قارچ‌های مفیدی در خاک وجود دارند که می‌توانند به طور طبیعی با این کرم‌ها مقابله کنند. برای افزایش تعداد این قارچ‌ها، مقدار زیادی کمپوست به خاک اضافه کنید.
توقف رشد گیاه، مرگ زودرس در اثر پوسیدگی کلی ریشه
اگر دمای خاک بین 23-18 درجه سانتی گراد باشد، ممکن است این بیماری قارچی به پیاز سنبل حمله کند. این بیماری رشد گیاه را متوقف کرده و مانع از گسترش صحیح ریشه می‌شود. در نهایت بخش زیرین پیاز دچار پوسیدگی شده و ظاهری نرم و قهوه‌ای رنگ پیدا خواهد کرد. تمام پیازهای بیمار را جدا کرده و از بین ببرید. مواظب باشید به پیازهای سالم آسیبی وارد نکنید.
برای پیشگیری، قبل از کاشت، پیازها را به خوبی به قارچ کش بنومیل آغشته کنید. آنها را در محیطی خشک و خنک بکارید و از آبیاری بیش از حد پرهیز کنید. اگر شاهد بروز بیماری یا مشکل خاصی در پیاز بودید، پیاز را تا 3 سال بعد، در آن بخش از باغچه نکارید.
از بین رفتن رنگ طبیعی گلها، ظهور خط‌هایی نامتعارف در سطح گل برگها به دلیل وجود ویروس موزائیک
این ویروس سبب می‌شود تا رنگ گلبرگ‌ها تغییر کرده و از حالت طبیعی خود خارج شود. موزائیک سبب تضعیف سنبل می‌شود. شته‌ها، از اصلی‌ترین علل پخش شدن ویروس هستند. در واقع بسیاری از انواع شته، مانند یک حامل عمل کرده و ویروس‌ها را در بین گیاهان پخش می‌کنند. در صورت مشاهده علائم یاد شده، سریعا گیاه را از بین ببرید. تمام ابزارهای استفاده شده اعم از بیلچه، چاقو، قیچی و … را با آب و جوش و سفید کننده خانگی استریل کنید تا از انتقال ویروس به سایر گیاهان جلوگیری شود. اگر شاهد حضور شته‌ها بودید، آنها را از بین ببرید و سعی کنید تا حد امکان رشد علف‌های هرز را به حداقل برسانید.
تحلیل رفتن پیاز، در اثر خروج از خاک یا خورده شدن به وسیله جانوران جونده
در طول ماه‌های زمستان، جونده‌های کوچکی مانند موش‌ها پیاز گلها را می‌خورند. در واقع موش کور برای یافتن کرم خاکی و حشرات تونل‌هایی در زمین حفر می‌کند. موش‌ها این تونل را دنبال کرده و از این طریق به پیاز گلها می‌رسند.
برای کنترل این حیوانات، قبل از کاشت پیاز داخل حفرات را با سبدهای کوچک فلزی نازک بپوشانید. یا هر پیاز را به طور جداگانه در یک قوطی کنسرو قرار دهید و سپس آن را در خاک بکارید.
برای این کار، بالا و پایین قوطی را جدا کرده و آن را طوری در خاک قرار دهید که لبه آن در زیر سطح خاک قرار بگیرد. پیاز را در نزدیکی بخش پایینی قوطی مستقر کنید تا بتواند به راحتی در خاک گسترش یافته و ریشه بزند. در سطح خاک، یک لایه 2 سانتی متری از سیم‌های توری شکل بریزید، طوری که درست روی پیاز قرار بگیرد. به کمک یک میخ یا چنگگ در سطح خاک فرو کنید تا مانع از خارج شدن پیاز توسط سنجاب و موش خرما شود.
حرف پایانی
در این مطلب سعی کردیم همه آنچه در مورد روش نگهداری گل سنبل لازم است بدانید را برای شما تشریح کنیم، چنانچه مطلبی ناگفته مانده است و یا پرسشی در ذهن شماست که نیاز به مشاوره تخصصی روی گیاه خود دارید، می‌توانید سوالات خود را از طریق ارتباط با گیاه پزشکی آنلاین گُل‌سِتان مطرح نمایید. کارشناسان باتجربه گیاه‌پزشکی ما آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. گیاه پزشکان مشکل شما را بررسی می‌کنند و در صورت نیاز غذای گیاه (کود)، سم و سایر ملزومات گیاه را برای شما ارسال خواهند کرد. ضمن اینکه اگر زمان یا تخصص کافی برای رسیدگی به گیاه خود را ندارید، می توانید از خدمات باغبانی منازل گُل‌سِتان (اعزام باغبان و گیاه پزشک به محل شما) استفاده کنید تا متخصصین ما با ابزار مورد نیاز شما در محل شما حضور یابند و خدماتی مانند تشخیص بیماری، علت عدم رشد، تعویض خاک و گلدان، سم پاشی، کوددهی و یا حتی کاشت و … را به شما ارائه دهند.
سوالات متداول در مورد گل سنبل
نور
نور بیش از حد می‌تواند سبب قهوه‌ای شدن برگها شود. نور بسیار کم نیز اثری مشابه خواهد داشت.
آبیاری
فاسد شدن ریشه، یکی از دیگر اصلی‌ترین مشکلات سنبل گلدانی است. آبیاری بیش از حد می‌تواند با نرم کردن ریشه، مانع از جذب صحیح عناصر ضروری از خاک شود. زرد و قهوه‌ای شدن برگها نشانه این مشکل است.
سرمای هوا
سنبلی که در باغچه کاشته شده است، ممکن است در بدو جوانه زنی از سرمای زمستان آسیب ببیند. این اتفاق سبب ظاهر شدن نقاط ریز قهوه‌ای رنگ بر سطح برگها خواهد شد.
حشرات
گاهی اوقات کرم تریپس یا سایر حشرات مکنده ممکن است به آن حمله کنند و باعث قهوه ای شدن برگ گل سنبل شوند. در زیر برگها یا داخل گل، به دنبال حشرات ریز بگردید.
لکه‌های قهوه‌ای بر سطح برگها و ساقه آسیب دیدن در اثر سرما
ضغیف شدن ساقه، کاهش تراکم گلها، پیر شدن پیاز
خارج شدن برگها از حالت طبیعی، فاسد شدن پیاز گل، حمله آفت هیره به پیاز
نرم شدن پیاز، زرد شدن گیاه حمله آفت مرودون اکوئستریس
توقف رشد گیاه، زرد شدن، آسیب دیدن پیاز، حمله کرم‌های لوله‌ای به پیاز
باز نشدن برگها و شکوفه‌ها، حمله شته
توقف رشد گیاه، مرگ زود رس، پوسیدگی اساسی پیاز
از بین رفتن رنگ طبیعی گلها، ایجاد خطوطی نامتعارف در سطح گل برگها ویروس موزائیک
تحلیل رفتن پیاز؛ در اثر خورده شدن یا خارج شدن از خاک حمله جانوران جونده
به طور کلی سنبل نماد عشق، صلح و آرامش است.
بهتر است کمی درمورد رنگهای مختلف سنبل هم بدانید
سنبل بنفش نمادی برای بخشش و یا عذرخواهی است.
اما سنبل زرد نماد حسادت کردن است!
سنبل سفید نشانگر علاقه و یا آرزوهای خوب برای فرد عزیزی است.
و رنگ قرمز هم نماد تفریح، خلاقیت و از نو ساختن است.