کوکداما یا گلدان خزه ای یک گلدان طبیعی منحصربه فرد ژاپنی است که نسبت به بقیه‌ی گلدان‌ها کاملا متفاوت است.
کوکداما یا توپ خزه از گیاهی تشکیل شده که داخل خاک مخصوص و خزه قرار گرفته و برای محکم شدن، به دور آن نخ کنفی بسته میشود. این طراحی را می‌توان به صورت ایستاده بر روی میز و یا به صورت آویزان در هر جای منزل یا محل کار قرار داد.
آموزش جامع ساخت کوکداما به علاقمندان گل و گیاه کمک می‌کند تا کوکدامای خودشان را بسازند. مطمئن باشید با کمی تمرین می‌توانید کوکداماهای زیبایی برای خودتان درست کنید.
گیاه مناسب برای کوکداما (گلدان خزه ای)
اگر چه قبلا در مطلب معرفی کوکداما گفته شد که کوکداما چیست و به تفصیل در مورد گیاهان مناسب برای ساخت کوکداما صحبت شد. اما برای راحتی شما به طور مختصر به تعدادی از آنها اشاره میشود.
به طور کلی گیاهانی برای ساخت این نوع از گلدان مناسب هستند که ماندگاری و تاب‌آوری بالایی در برابر تغییرات آب و هوایی دارند که از جمله‌ی آنها می‌توان به پتوس (Pothos)، برگ انجیری (Philodendron)، اسپاتی فیلوم (PeaceLily)، قاشقی ( Radiator plants)، برگ انجیری (Swiss cheese plant) و دراسنا (Dracaena) اشاره کرد.
مواد لازم و شیوه ساخت کوکداما
مواد لازم
- خاک بونسای
- خزه ی ورقه ای یا معمولی (سبز و نرم باشد)
- پیت ماس (خزه‌ی پوسیده)
- گیاه مورد نظر برای کوکداما
- نخ کنفی یا کاموا یا کنف برای تزیین
- نخ خیاطی مشکی
- ظرف بزرگ آب
- روزنامه یا پارچه برای زیر دست
- زیرگلدانی کوچک (در صورت تمایل)
ابزار مورد نیاز
- دستکش
- قیچی
- انبردست
- بطری اسپری آب
روش کار ساخت کوکداما
برای ساخت گلدان کوکداما ابتدا خزه ی ورقه ای را به مدت یک ساعت در آب ولرم بخیسانید.
نکته: اگر خزه‌ی ورقه ای در دسترس نبود، از خزه‌ی معمولی استفاده کنید و برای خیس کردن آن آب را به مقدار زیاد بر رویش اسپری کنید.
پیت ماس و خاک بونسای را به نسبت 7 (پیت ماس) به 3 (بونسای) با هم مخلوط کنید. یعنی به ازای 7 واحد خزه 3 واحد خاک بونسای اضافه کنید. مقدار کلیِ خاک و خزه بستگی به اندازه ی کوکداما و گیاه‌تان دارد. این دو ماده را به خوبی با هم مخلوط کنید تا تقریبا در همه‌جا ترکیب یکسانی حاصل شود.
علت استفاده از پیت ماس این است که رطوبت خاک را حفظ می‌کند و از خشک شدن سریع گیاه جلو گیری می‌کند. ما نیز در گُل‌سِتان پس از امتحان کردن مواد مختلف به این نتیجه رسیدیم که ترکیب پیت ماس و خاک بنسای بهترین ترکیب است.
درصورتی که پیت ماس نداشتید، می توانید از خزه‌ی معمولی هم استفاده کنید. حالا کم کم به آن آب اضافه کنید تا به صورت مخلوط یکدستی دربیاید.
در صورتی که گیاه در گلدان قرار دارد، آن را از گلدان خارج کنید و ریشه‌ی گیاه را تمیز کنید و اگر ریشه‌ها بلند است با قیچی مقداری از آن را کوتاه کنید.
حال مقداری از مخلوط گِل را دور ریشه بگیرید و دور تا دور ریشه را با توپ کوچکی از گِل بپوشانید. مقدار گِل به حجم ریشه‌های گیاه بستگی دارد.
نکته: برای ساخت کوکداما برای راحتی کار می‌توانید پس از قرار دادن ریشه‌ها درون گِل، دور آن را با یک پارچه نخی مانند تصویر زیر ببندید تا از ریختن آن جلو گیری و کار دورپیچی با خزه‌ها آسان شود.
خزه های ورقه ای را از آب بیرون آورید و با دست فشار دهید تا آب اضافی آن جدا شود.
حالا یک تکه خزه را دور تا دور ریشه بپیچید و بعد با نخ سیاه معمولی (خیاطی) دور آن بپچید تا محکم شود و در عین حال نخ هم دیده نشود.
کم کم تکه های دیگر از خزه را به روی گیاه اضافه کنید و با نخ محکم کنید. این کار را تا آنجایی ادامه دهید که خزه ها شکل کاملا یکدستی پیدا کنند و کوکداما به شکل توپ دربیاید.
آنقدر نخ دور توپ بپیچید که هیچ خزه ای از آن نریزد و جای خزه‌ها کاملا ثابت شود. سپس خزه‌ها را با آب اسپری کنید.
(مرحله ی اختیاری برای ساخت کوکداما ) حالا می توانید با نخ کنفی یا کاموای رنگی کوکداما را تزیین کنید. به سلیقه ی خودتان نخ کنف یا کاموا را دور کوکداما بپیچید و قسمت‌های اضافی خزه که از بین نخ‌ها بیرون زده را با قیچی کوتاه کنید.
اکنون کوکدامای شما آماده است و می‌توانید آن را روی یک زیرگلدانی کوچک و زیبا قرار دهید یا اینکه آن را به صورت آویزان از سقف یا هر جای دیگری قرار دهید.
اگر قصد دارید پس از ساخت کوکداما را آویزان کنید، تکه‌ای نخ جداگانه در نظر بگیرید و حداقل دو دور به دورآن بپیچید و گره بزنید. اگر از کاموا و کنف به دور کوکدامای خود پیچیده‌اید کافی است نخ را به آن گره بزنید.
مقدار بلندی نخ بستگی به جایی که دارد که می‌خواهید کوکداما را از آن‌جا آویزان کنید. همچنین می توانید قلاب محکمی هم به آن وصل کنید تا برای آب دادن فقط کوکداما را از قلاب جدا کنید و پس از آب دادن دوباره سر جایش قرار دهید.
همچنین درصورت تمایل می توانید پایه‌های آویز تزیینی را از بازار تهیه کنید یا با خلاقیتتان یک پایه ی زیبا برایش بسازید.
نکته های مهم ساخت توپ خزه
برای شروع ساخت کوکداما بهتر است از گیاهان کوچک، مقاوم و هماهنگ با شرایط منزلتان استفاده کنید. گیاه موردنظرتان باید ریشه دار بوده و سرعت رشد بالایی نداشته باشد. همچنین حجم ریشه های گیاه نباید زیاد باشد.
برای شروع کار بهتر است کوکداماهای کوچک بسازید.
پیت ماس، خزه و خاک بونسای را می توانید از گلفروشی ها هم تهیه کنید.
برای نگهداری از کوکداما نیز می‌توانید مطلب روش مراقبت از کوکداما را مطالعه کنید که به طور کامل شیوه نگهداری از این گلدان را در آن توضیح داده‌ایم.
حرف آخر
در این مطلب سعی کردیم همه آنچه در مورد روش ساخت کوکداما لازم است بدانید را برای شما تشریح کنیم، چنانچه مطلبی ناگفته مانده است و یا پرسشی در ذهن شماست که نیاز به مشاوره تخصصی روی گیاه خود دارید، می‌توانید سوالات خود را از طریق ارتباط با مشاوره گیاه پزشکی گُل‌سِتان مطرح نمایید. کارشناسان باتجربه گیاه‌پزشکی ما آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. گیاه پزشکان مشکل شما را بررسی می‌کنند و در صورت نیاز غذای گیاه (کود)، سم و سایر ملزومات گیاه را برای شما ارسال خواهند کرد. ضمن اینکه اگر زمان یا تخصص کافی برای رسیدگی به گیاه خود را ندارید، می توانید از خدمات گل و گیاه در منزل گُل‌سِتان (اعزام باغبان و گیاه پزشک به محل شما) استفاده کنید تا متخصصین ما با ابزار مورد نیاز شما در محل شما حضور یابند و خدماتی مانند تشخیص بیماری، علت عدم رشد، تعویض خاک و گلدان، سم پاشی، کوددهی و یا حتی کاشت و … را به شما ارائه دهند.
عالیه
خیلی شیک بود مرسی
وای اموزشتون عالی بود کیف کردم لذت بردم خدا خیرتون بده تشکر
سلام
ممنون بابت لطفتون
خوشحالیم که خوشحالین
موفق باشید
سلام وقت بخیر
من خیلی دوست دارم این کارو یاد بگیرم چطور میشه دنبال کرد و به طور حرفه ای آموزش دید؟
سلام ، ممنونیم، وقت شما هم بخیر
آموزش هایی داخل اینترنت هست که میتونید با سرچ به اونها دست پیدا کنید
ولی بطور کلی در مرکز ریشه گیاه هست و اطرافش خاک و برای نگهداری خاک ، خزه قرار داده میشه و با نخ و بعد از اون با کاموا و نخ های کنفی پیچیده میشه.
سلام ممنون از اموزشتون ولی امکان داره بگید یکسری از کوکداماها دورش به جای خزه .از جنس سخت بعد رویش کناف پیچیدن میدونید اون چی هست؟؟
ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
سلام . معمولا از خزه استفاده میشود . ولی می توان از پارچه و دیگر الیاف نیز استفاده نمود .
سلام ممنونم از آموزش خوبتون
سلام. ممنون از لطف شما
ممنون از اموزشتون لطفا درمورده اب یاریش هم یه توضیح میدین
اموزش کامل نبود. نحوه ی پیچیدن نخ کنفی رو نشون نداد
سلام وقت بخیر .
به زودی اموزش کامل تر داخل سایت قرار میگیره
اموزش به اندازه کامل شفاف نبود. روش پیچیدن. با نخ رو نشان نداد
سلام وقت بخیر بزودی اموزش های کامل داخل سایت قرار میگیرد.
عالی بود. خیلی خوشم اومد
خوشحالیم از رضایت شما
سلام ممنون از اموزشتون
ولی منظورتون از گل که دور ریشه گیاه میزارم چه گلیه
سلام وقت بخیر.
منظور همان خاک غنی شده است که ریشه ی گیاه را در ان قرار داده و اطراف ان را با خزه سبز می پوشانند
عالی بود
سلام،خسته نباشید،کار زیبا و باسلیقه ای بود،کنف پیچی نمایش نداشت،ونحوی گل زدن به ریشه گل
برای ارکیده مناسبه
دوست گُل‌سِتانی سلام
اگر منظورتان ارکیده فالانوپسیس هست بله می تونید از این روش به عنوان بستر گیاه استفاده کنید