راه های پیشگیری و درمان پشه سیاه گلدان (Fungus Gnat)

زمان مطالعه: 11 دقیقه

داشتن گیاه خانگی همیشه حس خوبی دارد. آن‌ها حس زندگی را به خانه می‌آورند و محیط را رنگارنگ می‌کنند. گیاهان خانگی انرژی فوق‌العاده و دوست‌داشتنی از طبیعت را به ما هدیه می‌کنند و با پاکیزه کردن هوا به ما کمک می‌کنند.
اما در کنار این خوبی‌ها گاهی مهمان‌هایی ناخوانده به همراه خود می‌آورند، ما میخواهیم درباره پشه سیاه گلدان صحبت کنیم، حشراتی کوچک که در زمان آب دادن به گیاه، سر و کله‌شان پیدا می‌شود. شما تا به حال متوجه حضور و علت وجود پشه های ریز سیاه در خانه شدید؟
اگر این حشرات را دیده اید، نگران نباشید راه‌های ساده و طبیعی وجود دارد که از حضور آن‌ها پیشگیری کنید یا از شر پپشه سیاه گلدان خلاص شوید، ما در اینجا روش از بین بردن پشه های ریز سیاه را تشریح می‌کنیم پس با گُل سِتان همراه باشید.
به خاطر داشته باشید اگر قصد خرید گیاه آپارتمانی را دارید حتما از فروشگاه های معتبر گل و گیاه تهیه کنید تا از تحویل گل وگیاه سالم و بدون آفات و بیماری خیالتان راحت باشد.

فهرست مطالب این مقاله:

• پشه سیاه گلدان چیست؟
• انواع پشه سیاه
• چرخه زندگی پشه سیاه گلدان
• زیستگاه لارو پشه سیاه گلدان
• تغذیه پشه‌های سیاه
• زمان حمله پشه سیاه
• پیشگیری از ورود پشه سیاه گلدان
• روش‌های درمان پشه سیاه گلدان

پشه سیاه گلدان چیست؟

پشه سیاه که با اسم پشه خاک هم شناخته می‌شود یک حشره کوچک سیاه رنگ است که شباهت زیادی به مگس میوه دارد و در داخل خاک گیاهان خانگی زندگی می‌کند.
اگر این حشرات در خاک گیاه شما باشد در زمان آب‌دهی یا دستکاری خاک، متوجه حضورشان خواهید شد. علت پشه زدن خاک گلدان موارد مختلفی است. یکی از راه‌های ابتلای گیاه به این آفت، قرار دادن گیاه در بیرون از خانه است هرچند که غالبا این حشرات از ابتدا در خاک پنهان بوده‌اند و شما در زمان خرید ناخواسته آن‌ها را با خود آورده‌اید.

از سوی دیگرعلت پشه زدن گلدان وجود تخم این حشرات در خاک است. پشه‌های سیاه بیشترین تاثیر را از طریق لاروهای‌شان بر روی گیاه شما می‌گذارند. این حشرات تخم‌های خود را در خاک قرار می‌دهند و لاروها پس از بیرون آمدن از تخم به سراغ ریشه گیاه می‌روند و از مواد مغذی داخل ریشه استفاده می‌کنند.
اگرچه در این سناریو لاروها بازیگران اصلی نقش منفی هستند اما نوع بالغ آن نیز می‌تواند ناقل بیماری، مخصوصا بیماری‌های قارچی باشد که باعث مرگ خودشان نیز می‌شود. همچنین آن‌ها می‌توانند در مدت کوتاهی صد‌ها تخم بگذارند که باعث از بین رفتن ریشه گیاه می‌شود.

لارو این حشره از ریشه گیاه تغذیه می‌کند و باعث تشکیل قارچ در خاک می‌شود و به محض اینکه لارو‌ها از پوسته خود خارج شوند به سطح خاک می‌آیند.
پشه های ریز گلدان در گروه‌های پر تعداد زندگی می‌کنند اما نکته مثبتی که دارند این است که نوع بالغ این حشره برای انسان بی آزار است و نیش نمی‌زند.
همچنین پشه سیاه بالغ نمی‌تواند به گیاهی قوی و سالم آسیب بزند اما باعث زرد شدن، کند شدن رشد و یا حتی مرگ بذر یا گیاهان ظریف‌تر شود.
در کل هیچکس دلش نمی‌خواهد با گروهی حشره مزاحم زیریک سقف زندگی کند و هر زمان که به گیاهش آب می‌دهند نمایش هوایی آن‌ها را تماشا کند!

انواع پشه سیاه گلدان

پشه سیاه در واقع یک گونه به خصوص نیست و شش خانواده مختلف از حشرات وجود دارند که در کنار هم دسته بندی پشه سیاه را ایجاد می‌کنند.
این شش خانواده شامل:
پشه قارچ سیاه‌بال،
پشه قارچ‌دوست،
پشه بال‌مویی،
پشه سماروغ،
پشه صاف شاخک است.

بیشتر این حشرات خطر خاصی برای گیاهان ندارند اما خطرناک‌ترین عضو این دسته بندی، پشه سیاه‌بال است.
نوع بالغ این حشره خطر خاصی ندارد اما لارو پشه سیاه بال به سمت ریشه گیاه حرکت می‌کند تا از مواد غذایی داخل آن استفاده کند. این لاروها در ریشه سوراخ‌هایی ایجاد می‌کنند که در طولانی مدت باعث پژمردگی، زرد شدن یا حتی مرگ گیاه می‌شود.

آسیب زدن به ریشه تنها هنر این حشره نیست، این حشره می‌تواند باعث گسترش بیماری در گیاه شود. غذای مورد علاقه پشه سیاه‌بال قارچ است. آن‌ها به راحتی می‌توانند اسپور قارچ را از گیاهی آلوده بردارند و به گیاه شما بیاورند.

گاهی پشه سیاه بالغ ممکن است با پشه‌های معمولی شباهت‌هایی داشته باشند اما بسیار کوچک‌تر هستند و این حشرات سیاه به ندرت بزرگتر از سه میلی‌متر می‌شوند.
لارو‌های این حشره از نوع بالغ آن بزرگتر است. آن‌ها سری سیاه و بدنی سفید و شفاف دارند که می‌تواند تا حدود یک سانت رشد کند. دیدن این لاروها کار آسانی نیست زیرا آن‌ها علاقه دارند که در زیر خاک و دور از چشم زندگی کنند.

مطلب مرتبط: رفع شپشک آردی گیاه

چرخه زندگی پشه سیاه

چرخه زندگی این حشره مزاحم چهار مرحله دارد: تخم، لارو، شفیره و بلوغ.
پشه‌های بالغ حدود یک هفته زندگی می‌کنند و می‌توانند حدود سیصد تخم را در همین مدت کوتاه بگذارند. هر چقدر خاک گیاه غنی‌تر و مرطوب‌تر باشد این حشرات علاقه بیشتری به تخم‌گذاری در آن دارند.
بعد از گذشت چهار الی شش روز از تخم‌گذاری، لارو‌ها بیرون می‌آیند که بسیار کوچک هستند و با تغذیه از مواد مغذی خاک و ریشه به سرعت رشد می‌کنند.

پس از اینکه به عنوان لارو به اندازه کافی رشد کردند حدود سه الی چهار روز تبدیل به شفیره می‌شوند، این شفیره‌ها در زیر خاک پنهان هستند تا بالغ شوند و به سطح خاک بیایند و سپس این چرخه را دوباره تکرار می‌کنند.
از آنجایی که این چرخه کوتاه است، نسل‌های زیادی از این حشرات در دوره‌های کوتاهی به دنیا می‌آیند. علاوه بر این بسیاری از مرحله‌های این چرخه ممکن است در هر زمانی در حال رخ دادن باشد به همین خاطر شما نه تنها باید از شر حشرات خلاص شوید بلکه باید تخم‌ها و لاروها را نیز نابود کنید.

زیستگاه لارو پشه سیاه

خاک مرطوب و به تازگی کود داده شده، سرشار از مواد غذایی است و بهترین مکان برای رشد لارو پشه سیاه است. خاک‌های ترکیبی که حاوی مقداری زیادی پوده یا الیاف نارگیل باشد برای این پشه‌ها مانند یک تعطیلات رویایی است.
آب‌دهی زیاد به خصوص در زمستان و بهار محل رشد این حشرات را مهیا می‌کند.
رطوبت بیش از حد می‌تواند سرعت رشد آن‌ها را بیشتر کند و باعث پوسیدگی ریشه شود که همان چیزی است که این حشرات می‌خواهند.

گل‌خانه‌ها نیز محلی مناسب برای رشد پشه‌های سیاه هستند. .معمولا گل‌خانه‌ها در فصول سرد گرمتر از محیط بیرون هستند و خاک حاصل‌خیزتری دارند که هر دوی این موارد محیط مناسبی برای رشد این حشرات درست می‌کند.

تغذیه پشه‌های سیاه

اکثر پشه‌های سیاه ترجیح می‌دهند تا از مواد مغذی و قارچ‌های درون خاک تغذیه کنند. حشره زدن خاک گلدان به دلیل تغذیه از خاک گیاهان است.
هرگونه پوسیدگی یا ضعف در ریشه باعث جلب توجه این حشرات می‌شود. از سوی دیگر اگر مواد مغذی در خاک وجود نداشته باشد لاروها به سمت خود گیاه هجوم می‌آورند.

شمعدانی، بنفشه آفریقایی، بنت قنسول و میخک قرنفلی چهار گیاهی هستند که بیشترین خطر ابتلا به پشه سیاه را دارند.
این چهار گیاه علاوه بر اینکه به راحتی دچار پوسیدگی ریشه می‌شوند، نیاز به خاکی غنی دارند که مورد توجه پشه‌های سیاه است.
در مجموع هر گیاهی که ضعیف باشد مستعد تخم گذاری پشه‌های سیاه است. قوی و سالم نگه داشتن گیاهان کمک زیادی می‌کند که آفات مختلف از جمله این حشرات به آن آسیبی نزنند.

زمان حمله پشه سیاه

پشه گلدان خانگی معمولا در حوالی پاییز و زمستان حمله‌ور می‌شوند. زمانی که هوای محیط سرد می‌شود این حشرات به دنبال محیطی گرم‌تر می‌روند. محیط خانه و گلدان شما این شرایط را دارد. به محض اینکه این حشرات وارد خاک شوند تخم گذاری را آغاز می‌کنند و به گیاه آسیب می‌زنند.
اگر مشکوک به حضور این حشرات هستید به برگ‌های گیاه دقت کنید که زرد می‌شوند و یا رشد گیاه بیش از حد آهسته شده است.
اگر این نشانه‌ها را مشاهده کردید یا پشه‌های سیاه بالغ را در اطراف گیاه دیدید باید سریعا واکنش نشان دهید.

مطلب مرتبط: همه چیز درباره انواع آفت گیاهان از تشخیص تا درمان

روش‌های پیشگیری از پشه سیاه گلدان

بهترین اقدام این است که جلوی این آفات را قبل از رسیدن به گیاه بگیریم. مسلما هیچکس دلش نمی‌خواهد گیاهش به سرنوشتی وحشتناک دچار شود. اما به هر حال ممکن است گیاه شما مبتلا شود پس باید به سرعت و پیش از اینکه جمعیت این حشرات زیاد شود با آن‌ها مبارزه کرد.
شما باید مراحل درمان را برای تمام گیاهان خود انجام دهید نه فقط برای گیاهی که به پشه‌ها نزدیک‌تر است. تشخیص اینکه لاروها دقیقا در کدام گلدان هستند تقریبا غیر ممکن است.
همیشه می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است پس بیایید با هم مرور کنیم که چطور از ابتدا جلوی حضور این مهمان ناخوانده را بگیریم.

1-زیاد آب ندهید

نه پشه سیاه و نه لارو این حشره نمی‌تواند در خاکی خشک زندگی کنند بنابراین سعی کنید تا جای ممکن اجازه دهید که خاک گیاه بین نوبت‌های آب‌دهی خشک شود.

2-از پایین آب دهید

سعی کنید آب را از پایین وارد گلدان کنید. این کار باعث می‌شود که سطح خاک گیاه (محل زندگی و تخم گذاری پشه سیاه) کماکان خشک بماند در حالی که گیاه شما آب مورد نیازش را گرفته و خوشحال است.

3-خاک اضافی را درست نگه دارید

اگر خاک اضافی گلدان‌تان را در محیطی باز یا پلاستیک اولیه آن نگه‌داری می‌کنید باید بدانید که بهترین محیط را برای رشد این پشه فراهم کرده‌اید. پشه‌های سیاه برای رشد و زندگی به هوا نیاز دارند بنابراین بهتر است خاک اضافی خود را در محیطی دربسته که هوا در آن جریان ندارد نگه دارید.

4-نکات مهم پیشگیری

• پیش از این‌که گیاهی را خریداری کنید مطمئن شوید هیچ پشه سیاهی داخل آن زندگی نمی‌کند. سطح خاک را دقت نگاه کنید و به آرامی داخل خاک را بررسی کنید تا نشانه‌هایی از موجودی شفاف و سفید ببینید که همان لاروهای حشره است.
  اگر نوع بالغ این حشره را اطراف هر گیاهی دیدید از خریدن آن خودداری کنید.
• برای محکم کاری هر گیاه جدیدی را که می‌خرید حداقل دو الی سه هفته قرنطینه کنید و از گیاهان دیگر دور نگه دارید تا مطمئن شوید هیچ نشانه‌ای از این حشرات در آن وجود ندارد.
• هیچ‌گاه بیش از حد به گیاه خود آب ندهید همچنین اگر نشانه‌هایی از پشه سیاه در اطراف گیاه خود دیدید آب‌دهی را قطع کنید تا خاک خشک شود.
• می‌توانید از تله‌های چسبی برای گیر انداختن حشرات بالغ استفاده کنید. یک عدد پشه سیاه می‌تواند صدها تخم بگذارد پس می‌دانید که حتی یک پشه هم مهم است.
• پاشیدن مالچ بر سطح خاک نیز می‌تواند روشی مفید باشد تا حشره‌های بالغ بر سطح خاک سکونت نکنند و در آن تخم‌ریزی نکنند.

روش‌های درمان پشه سیاه گلدان

اگر از روش‌های پیشگیری که بالاتر گفته شد استفاده کنید ممکن است هیچ‌گاه این حشرات مزاحم را اطراف گیاه خود نبینید. اما اگر در هر صورت با این حشرات مواجه شدید باید بدانید درمان پشه گلدان و از بین بردن این حشرات کار خیلی سختی نیست و نیازی نیست خانه‌تان را به میدان نبرد تبدیل کنید.
در ادامه راه‌های خلاص شدن از پشه سیاه را مرور می‌کنیم:

1-روش‌های ارگانیک

استفاده از مواد ارگانیک روش خوبی برای مبارزه با این حشرات است که در ادامه مرور می‌کنیم:

• مایع سفید کننده (همان وایتکس خودمان) می‌تواند به عنوان یک روش درمانی استفاده شود.
  یک قسمت سفید کننده را با چهار قسمت آب مخلوط کنید و در قسمت مرکزی گیاه و بالای ریشه بریزید تا جایی که از پایین گلدان خارج شود. این کار باعث کشتن لارو‌های اطراف ریشه می‌شود.
• روغن نیم، نیز ابزاری مناسب برای از بین بردن لاروها است.
  روغن نیم را باید طبق دستورالعمل بسته‌بندی‌اش رقیق کرد و خاک گیاه را در قسمت ریشه با آن خیس کرد همچنین می‌توانید با اسپری کردن این روغن پشه‌های بالغ را از بین ببرید.
• حشره کش‌های حاوی آزادیراختین که از روغن نیم به دست می‌آید نیز بسیار مفید است.
  از این نوع حشره‌کش می‌توان در روش‌های آ‌ب‌کشت که در گلخانه‌ها کاربرد دارد نیز استفاده کرد.
• اسپری پیرترین نیز روشی موثر در برابر پشه‌های سیاه و لاروهای آن است.
  برای استفاده از پیرترین کافی است سطح گیاه و خاک را کمی با آن مرطوب کنید و مواظب باشید که آن را بیش از حد خیس نکنید. اگر لاروها در داخل خاک لانه کرده‌اند با اسپری سطح خاک را کاملا مرطوب کنید و تا زمانی که 5 سانت بالایی خاک خشک نشده به آن آب ندهید.

2-تخریب زیستگاه

شما باید محل زندگی این حشرات یعنی خاک گیاه را خشک کنید زیرا لاروهای این پشه برای زندگی نیاز به خاکی مرطوب دارد. اگر شما اجازه دهید که بین آب‌دهی خاک گیاه کاملا خشک شود از شر این پشه‌ها خلاص می‌شوید و پشه‌های بالغ دیگر برای تخم‌ریزی به سراغ خاک شما نخواهند آمد.

3-ترکیب آب و صابون

در یک فنجان آب چند قطره مایع دستشویی یا ظرفشویی بریزید و آن را با اسپری به سطح خاک بپاشید. این کار باعث می‌شود تا لاروهای پشه سیاه بمیرند.
این کار را هر چند روز یک‌بار انجام دهید تا مطمئن شوید تمام لاروها از بین رفته‌اند.

4-شن یا سنگ‌ریزه

حشره سیاه کوچک تخم‌های خود را در چند سانت بالایی خاک می‌ریزد. شما می‌توانید چند سانت بالایی خاک را با شن یا سنگ‌ریره عوض کنید و محیطی خشک بسازید که دیگر نیترات لازم برای رشد آن‌ها را ندارد. زمانی که مواد غذایی لازم برای این حشرات فراهم نباشد آن‌ها دیگر در خاک گیاه شما تخم‌ریزی نمی‌کنند.

5-لایه خاک را دور بریزید

تخم‌هایی که از قبل در خاک شما است ممکن است هنوز بتوانند شکسته شوند و بیرون بیایند. شما می‌توانید برای حل این مشکل لایه بالایی خاک را از گلدان خارج کنید و در خارج از خانه دور بریزید. مطمئنا دلتان نمی‌خواهد این حشرات از یک گیاه شما به گیاه دیگر کوچ کنند.

با رعایت تمام این کارها می‌توانید به راحتی از شر پشه‌های سیاه داخل گلدان‌تان خلاص شوید.
باید بدانید گیاهانی که درمان می‌شوند کماکان در معرض خطر ابتلا به بیماری هستند. پشه‌های سیاه بالغ می‌توانند اسپورهای قارچ را در خاک گیاه گسترش دهند و ریشه گیاه را مبتلا به بیماری‌های مختلف کنند.
به عنوان یک اقدام احتیاطی بهتر است یک یا دو روز بعد از خلاص شدن از این حشرات، گیاهان خانگی‌تان را با قارچ‌کش‌ها درمان کنید تا بیماری‌های احتمالی به گیاه آسیب نزند.

حرف آخر

در این مطلب سعی کردیم همه آنچه درباره پشه سیاه گلدان و راه‌های درمان آن لازم است بدانید را برای شما تشریح کنیم، چنانچه مطلبی ناگفته مانده است و یا پرسشی در ذهن شماست که نیاز به مشاوره تخصصی روی گیاه خود دارید، می‌توانید سوالات خود را از طریق ارتباط با مشاوره آنلاین گیاه پزشکی گُل‌سِتان مطرح نمایید. کارشناسان باتجربه گیاه‌پزشکی ما آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. گیاه پزشکان مشکل شما را بررسی می‌کنند و در صورت نیاز غذای گیاه (کود)، سم و سایر ملزومات گیاه را برای شما ارسال خواهند کرد. ضمن اینکه اگر زمان یا تخصص کافی برای رسیدگی به گیاه خود را ندارید، می توانید از خدمات باغبانی و آفت کشی گُل‌سِتان (اعزام باغبان و گیاه پزشک به محل شما) استفاده کنید تا متخصصین ما با ابزار مورد نیاز شما در محل شما حضور یابند و خدماتی مانند تشخیص بیماری، علت عدم رشد، تعویض خاک و گلدان، سم پاشی، کوددهی و یا حتی کاشت و … را به شما ارائه دهند.